Verin Vachagan - Bekhi anapat - Bekh / Legends Trail / Syunik / Armenia

The 𝐕𝐞𝐫𝐢𝐧 𝐕𝐚𝐜𝐡𝐚𝐠𝐚𝐧 - 𝐁𝐞𝐤𝐡 𝐭𝐫𝐚𝐢𝐥 is a village-to-village hiking route through the woods, part of the Legends Trail in Syunik, Armenia.

𝐓𝐡𝐞 𝐋𝐞𝐠𝐞𝐧𝐝𝐬 𝐓𝐫𝐚𝐢𝐥 of Syunik is a scenic hiking route that winds through the breathtaking landscapes of southern Armenia, rich in history, folklore, and diverse nature. Offering lush forests, rugged mountains, and ancient cultural sites, it provides an unforgettable adventure for nature lovers and history enthusiasts alike.

This trail is also part of the 𝑇𝑟𝑎𝑛𝑠𝑐𝑎𝑢𝑐𝑎𝑠𝑖𝑎𝑛 𝑇𝑟𝑎𝑖𝑙, which stretches from north to south across Armenia.

▶Distance from Yerevan:
300 km 5 hr

▶Recommended for: Hikers who enjoy scenic village-to-village treks through wooded landscapes rich in history and culture, such as those trekking the Legends Trail or the Transcaucasian Trail.

◤Description of the Trail

This trail is marked, but due to a lack of annual trail maintenance, navigating without GPS tools may be challenging.

--- You start the hike from Verin Vachagan village center ( Վերին Վաչագան). The trail begins on a damaged asphalt road, which ascends for 1.3 km. Be careful not to miss the right turn at this point. From here, the trek transitions into a footpath.

--- At the 2.7 km point, you reach the highest point of the route at an altitude of 1,673 meters. After another 350 meters, the trail begins to descend toward the village of Bekh ( Բեխ գյուղ ).

--- At 3.7 km, you arrive at the 10th-century Bekh Hermitage (Bekhi Anapat), nestled deep in the woods. The hermitage blends seamlessly with nature, its church roof covered in grass and even trees.

--- Around 5.2 km into the trail, you’ll encounter a confusing section. I followed the marked route for 150 meters (as recorded here) but realized a marking at the junction was misleading. While both paths merge after 150 meters, the left path is the better option. Be careful to take the left turn instead of the right. I've mentioned the left path in 6 waypoints, which will help navigate this short section.

--- After 5.7 km, as you approach Bekh village, the footpath widens and becomes more comfortable for hiking.

The trail is 𝐤𝐢𝐝-𝐟𝐫𝐢𝐞𝐧𝐝𝐥𝐲, as it is short and free of difficult or exposed sections.

◤ Can I shorten the trail by car?
It seems the first 1.3 km can be covered jeep, but even for this section, a standard 4x4 vehicle may face difficulties in some areas. Overall, I would say no—this is strictly a hiking route.

◤ Which direction to go ?
If you're hiking the TCT or Legends Trail, it depends on whether you start from the north or south.
For a one-day trail, it's preferable to start from Verin Vachagan, as you’ll gain 500 meters and lose 700 meters, making it less challenging. Additionally, I always believe it’s better to finish a trail on a part that’s easier to navigate and more enjoyable.

≋ Water Sources

There is a water source at the beginning of the trail, in Verin Vachagan center, and near the end at 7.3 km.
I saw another water pipe near the hermitage years ago, but it wasn't working this year.


◤When to Go?
Most of the trail is shaded by trees, making it one of the best options even on hot, sunny days.

▶ Doable

The trail is open from mid-March to November. After late November, snow may partially or fully block it until March, depending on the season. However, it remains accessible for those who enjoy snow hikes. In some seasons, the trail may remain mostly clear.

▶ Recommended

𝐴𝑝𝑟𝑖𝑙, 𝑀𝑎𝑦: The blooming season starts in mid-April and peaks by mid-May. However, this period is also rainy, making the paths muddy and slippery after rainfall
𝐽𝑢𝑛𝑒: The area is lush, and temperatures are pleasant, although it can get hot on the lower trails.
𝐽𝑢𝑙𝑦 - 𝑀𝑖𝑑 𝑆𝑒𝑝𝑡𝑒𝑚𝑏𝑒𝑟: The surroundings stay green despite the driest conditions of the year. While the weather can be quite stuffy, much of the hike is in shaded areas.
𝑀𝑖𝑑 𝑆𝑒𝑝𝑡𝑒𝑚𝑏𝑒𝑟 - 𝑂𝑐𝑡𝑜𝑏𝑒𝑟: A spectacular display of fall colors peaks in mid-October, accompanied by comfortable hiking temperatures. However, after October rains, the trail can become muddy and slippery.

▶ Not Recommended:
𝑀𝑎𝑟𝑐ℎ, 𝑁𝑜𝑣𝑒𝑚𝑏𝑒𝑟: The trees are bare, and there is little greenery, though the temperature can still be comfortable for hiking.


∝ FAUNA

Syunik region is rich in wildlife.
Most of the trails on the Legends Trail are village-to-village routes. However, this doesn't mean you won't encounter wildlife along the way. Bears and jackals inhabit the area, so be cautious and make noise to avoid surprising them, especially when hiking alone or in small groups.
There are also venomous snakes in the area, though they typically avoid paths and flee due to the vibrations of footsteps. However, it's always best to watch your step for safety.

◤ Where to Stay?

This is my experience while hiking the Legends Trail. If you come across reliable homestays in Baghaburj, Verin Vachagan, Bekh, or Kapan, please let me know so I can include them here for other hikers."

𝐾𝑎𝑝𝑎𝑛 𝑐𝑖𝑡𝑦

Finding a homestay in Kapan won't be difficult, as it's a well-developed city with hotels and restaurants.

Lernagorts hotel
(A budget-friendly hotel from the Soviet era, located in the city center)
Contact: +374285 28039

Three ways hotel
(A less budget-friendly but comfortable hotel)
Contact: +37494509010



◈ ◈ ◈ 𝐁𝐞𝐤𝐡𝐢 𝐀𝐧𝐚𝐩𝐚𝐭
𝑇ℎ𝑒 𝐴𝑛𝑐𝑖𝑒𝑛𝑡 𝐻𝑒𝑟𝑚𝑖𝑡𝑎𝑔𝑒 𝑜𝑓 𝑆𝑦𝑢𝑛𝑖𝑘

Bekhi Anapat is located about 4 km southeast of Bekh village, nestled within a forest. It was built in the 10th century and was reconstructed in the 1920s by Father Aristakes.

Bekhi Hermitage (also known as 𝑇𝑎𝑛𝑑𝑧𝑎𝑝𝑎𝑟𝑎𝑘ℎ or 𝐴𝑟𝑖𝑠𝑡𝑎𝑘𝑒𝑠 𝐻𝑒𝑟𝑚𝑖𝑡𝑎𝑔𝑒) is often called 𝑁𝑎𝑝𝑎𝑡 by locals.
The name Napat likely derives from the Armenian word Anapat, meaning "hermitage."
Bekhi Hermitage was a fortified monastery that served both religious and defensive purposes.
It functioned both as a place of solitude for monks and hermits and as a refuge for locals during times of danger

The complex included a church, a vestibule, a refectory, monks' cells, and a surrounding wall. Today, only the church and refectory remain intact, while the other structures have mostly disappeared, leaving behind only traces of their existence.

𝑇ℎ𝑒 𝐶ℎ𝑢𝑟𝑐ℎ

The church, fully preserved today, was reconstructed in the 17th century and stands at the center of the complex.

According to 17th-century historian Arakel Davrizhetsi, the church was completely rebuilt in the 1620s by Aristakes, the abbot of Tatev’s Great Hermitage. For this reason, it is also known as Aristakes Hermitage. The church was constructed using semi-finished basalt and polished sandstone.

It is a single-nave, vaulted structure with a rectangular layout extending from west to east, featuring side chapels on either side of the main altar. Combining elements of a single-nave hall and a three-nave basilica, it is a rare example of 17th-century Syunik ecclesiastical architecture.
The roof is entirely covered with grass, and even trees have taken root.

𝑇ℎ𝑒 𝑉𝑒𝑠𝑡𝑖𝑏𝑢𝑙𝑒 was attached to the western side of the church, but only the ruins of its northern and southern walls remain.

𝑇ℎ𝑒 𝑅𝑒𝑓𝑒𝑐𝑡𝑜𝑟𝑦, which is typically not located next to the church in Armenian monasteries, is positioned adjacent to the church in this case.
It is a rectangular, vaulted structure incorporating fragments of an ancient monastery’s dentil cornices and carved decorative bands in its masonry. Today, it stands in a semi-ruined state.

The foundations of the surrounding monastery walls have been preserved, along with the ruins of the monks’ cells near the western wall. About 50 meters east of the monastery, a small chapel remains.

The site also contains four 𝑘ℎ𝑎𝑐ℎ𝑘𝑎𝑟𝑠 (cross-stones) dating from the 11th to 18th centuries. Architectural fragments incorporated into the current church walls suggest that an earlier 7th-century structure once stood here, later dismantled and partially reused in the new construction.

Additionally, the presence of small pagan worship monuments inside the church indicates that the area may have once hosted a pre-Christian religious site.

𝐁𝐞𝐤𝐡 𝐕𝐢𝐥𝐥𝐚𝐠𝐞

Historical accounts by 13th-14th century historian Stepanos Orbelian suggest that Bekh Village, first mentioned around 700 years ago, may have a much older origin.
The village has preserved its name unchanged to this day. Due to the expansion of Kapan, Bekh has been incorporated into the city’s administrative territory as a distinct district.

𝐻𝑖𝑠𝑡𝑜𝑟𝑖𝑐𝑎𝑙 𝑅𝑒𝑓𝑒𝑟𝑒𝑛𝑐𝑒𝑠

Renowned writer Raffi mentioned this unique sacred fortress in his novel David Bek.

While Stepanos Orbelian’s History of Syunik does not specifically reference the construction of the complex, it recounts the story of Vahan, son of Syunik’s Prince Dzakik. Struck by an evil spirit, Vahan endured great suffering and renounced his secular life, adopting monastic robes and retreating for years to the holy sanctuary of Tandzaparakh.

According to the historian, after being freed from the unclean spirit, Vahan wished to build a monastery bearing his name. He fulfilled this vision in 911 by founding Vahanavank. This suggests that by the early 10th century, Tandzaparakh was already a well-known monastic site.

◈ ◈ ◈ Բեխի անապատ

Բեխի անապատը գտնվում է Բեխ գյուղից գյուղից մոտ 4 կմ հարավ-արևելք՝ անտառի մեջ։
Կառուցվել է 10-րդ դարում, 17-րդ դարի 20-ական թվականներին, վերակառուցվել է Արիստակես վարդապետի կողմից։

Բեխի անապատը (այլ անվանումներ՝ Տանձափարախ, Արիստակես անապատ) տեղաբնակները հաճախ անվանում են նաև Նապատ։
Նապատ հավանաբար նույն անապատ բառն է, որ տեղի բարբառին բնորոշ հնչյունափոխությամբ սկզբի ա հնչյունը թուլացել է և վերածվել ը-ի, իսկ հետագայում դուրս մնացել:
Եկեղեցական տերմինաբանության մեջ անապատ են անվանում անբնակ վայրերը, որտեղ ապրում էին ճգնավորները։

Բեխի անապատը ամրոց էր, որ ուներ թե պաշտպանական և թե կրոնական նշանակություն։
Վտանգի ժամանակ ժողովուրդը ապաստանել է այստեղ գտնվող միաբանների հետ միասին:

Բեխի անապատը բաղկացած է եկեղեցուց, գավիթից, սեղանատնից, միաբանության խցերից և պարսպից: Համալիրից պահպանվել են եկեղեցին և սեղանատունը, մյուս շինություններից` միայն հետքերը:

Ե͟կ͟ե͟ղ͟ե͟ց͟ի͟ն͟

Համալիրի կենտրոնում գտնվում է 17 դարում վերակառուցված եկեղեցին, որն ամբողջովին կանգուն է։
XVII դ. պատմիչ Առաքել Դավրիժեցու վկայությամբ` եկեղեցին հիմնովին վերակառուցել է Տաթևի Մեծ անապատի վանահայր Արիստակեսը 17-րդ դարի 20-ական թվականներին: Այդ իսկ պատճառով անապատը հայտնի է նաև Արիստակեսի անապատ անվանումով: Կառուցվել է կիսամշակ բազալտով և որձաքարով:
Այն միանավ, թաղածածկ, արևմուտքից արևելք ձգված ուղղանկյուն կառույց է` ավագ խորանի երկու կողմերում զույգ ավանդատներով:
Միանավ դահլիճի և եռանավ բազիլիկի ճարտարապետական հորինվածքի զուգակցման եզակի օրինակ է Սյունիքի XVII դ. եկեղեցական ճարտարապետության մեջ:
Տանիքն ամբողջովին խոտածածկ է, աճել են նաև ծառեր։

Գ͟ա͟վ͟ի͟թ͟ը͟ կցված է եղել եկեղեցուն արևմտյան կողմից: Մնացել են միայն հյուսիսային և հարավային պատերի փլատակները:

Ս͟ե͟ղ͟ա͟ն͟ա͟տ͟ո͟ւ͟ն͟ը͟ գտնվում է եկեղեցուն կից, որը բավականին ոչ հատուկ է հայկական եկեղեցիների կառուցվածքին։ Ուղղանկյուն, թաղածածկ կառույց է: Պատերի շարվածքում օգտագործված են հնագույն մենաստանի ատամնավոր քիվի և քանդակազարդ գոտու բեկորներ: Այժմ գտնվում է կիսավեր վիճակում։

Պահպանվել են համալիրի շուրջ եղած պարսպի հիմքերը և արևմտյան պարսպապատին կից միաբանության խցերի ավերակները։
Վանական համալիրից արևելք՝ մոտ 50 մ հեռավորության վրա կա փոքրիկ մատուռ։
Տարածքում կան 11-18 դդ․ թվագրվող 4 խաչքար։ Վանական համալիրից արևելք՝ մոտ 50 մ հեռավորության վրա կա փոքրիկ մատուռ։

Ներկայիս եկեղեցու պատերի շարվածքներում օգտագործված բեկորները վկայում են, որ անապատի տեղում եղել է ավելի հին` VII դ. հուշարձան, որն ամբողջությամբ քանդվել է, իսկ քարերը մասամբ օգտագործվել են նոր հուշարձանի կառուցման համար:

Հեթանոսական պաշտամունքային մանր կոթողների առկայությունը եկեղեցու ներսում, հիմք է տալիս ենթադրելու, որ այս տարածքում հնարավոր է նախաքրիստոնեական կրոնական շինություն եղած լինի։


◈Բեխ գյուղ

13-14-րդ դարի գործիչ Ստ. Օրբելյանի վկայությունները հիմք են տալիս ենթադրելու, որ շուրջ 700 տարի առաջ պատմության մեջ հիշատակված Բեխ գյուղը շատ ավելի հին կարող է լինել։
Գյուղը մինչ օրս անփոփոխ պահպանել է իր անունը։
Բեխը Կապան քաղաքի ընդարձակման հետևանքով՝ որպես առանձին թաղամաս, ներառվել է քաղաքի վարչական տարածքի մեջ։

◈Պատմական ակնարկ

Երվանդ Լալայանը «Զանգեզուրի գավառ» գրքում գրում է, որ իր ժամանակների Ղափանի ոստիկանական շրջանում, նախանցյալ դարում իշխել են երկու նշանավոր մելիքական տներ, մեկը՝ Մելիք Փարսադանյանի, մյուսը՝ Թորոս իշխանի։ Մելիք-Փարսադանյանները բնակվել են գլխավորապես Հալիձոր և Բեխ գյուղերում։

Համալիրի կառուցման մասին Ստեփանոս Օրբելյանի «Սյունիքի պատմությունում» որևէ հիշատակություն չկա, սակայն ասվում է, որ Սյունյաց Ձագիկ իշխանի որդին՝ Վահանը, հանկարծակի չար դևից զարնվելով, տանջվում էր։ Այդ պատճառով հրաժարվում է աշխարհական կարգից, կրոնավորի տարազ հագնում ու երկար ժամանակ ճգնում Տանձափարախի սուրբ վկայարանում։ Պատմիչը այնուհետև գրում է, որ մաքրվելով պիղծ ոգուց, նա կամենում է իր անունով վանք շինել։ Վահանը իր մտահղացումը իրականացնում է 911 թվականին՝ կառուցելով և իր անունով կոչելով Վահանավանքը։ Կնշանակի, որ 10-րդ դարի սկզբում արդեն Տանձափարախը հայտնի միաբանական ուխտ է եղել։
Այս յուրահատուկ սրբավայր ամրոցի մասին գրել է Րաֆֆին «Դավիթ Բեկ» վեպում: Նրա մասին հետաքրքիր տեղեկություններ է հայտնում նաև Բեխ գյուղից գրող, բժիշկ, հասարակական գործիչ Ստեմելը (Ստեփան Մելիք -Փարսադանյան), ով ժամանակին գրառել է զրույցներ մեծերից:
Ստեմելը գրում է․ «Հալիձորի անկումով՝ Դավիթ-Բեկը յուրայիններով պատսպարվում է Անապատ կոչուած ամրոցի մէջ: Այս բերդը կոչվում էր Անապատ այն պատճառով, որ նրա մեջ գործում էր մի կուսանոց, ուր, ասում են , կուսակրոն կյանքով ապրում, աղոթում և ապաշխարում էին շուրջ քառասուն միանձնուհիներ: Օսմանցիները, գետը անցնելուց հետո, պաշարեցին բերդը: Վեց օր տևեց պաշարումը: Թշնամին կրկնապատկում էիր զորությունը և վայրենի կատաղությամբ հարձակում գործում: Հասնում է օրհասական րոպեն: Այդ սարսափելի տագնապի մէջ, երբ մի կողմից շողում էին սրեր, հոսում էր արյուն, որոտում էին թնդանոթներ, մյուս կողմից` բարեպաշտ միանձնուհիների դասը հնչեցնում էր զանգակներ և աղերսում վերին օգնականությանը»։

Տարեցները պատմում են. «Պաշարվածները քրիստոնյա հավատացյալներ էին և չէին վախենում նահատակվելուց: Նրանք դիմում էին աննկարագրելի քաջագործությունների, քանի որ իրենց հետ էին Դավիթ-Բեկը, Մխիթար Սպարապետը, Տեր-Ավետիսը և քաջարի այլ հրամանատարներ: Նրանք քաջածանոթ էին տեղանքին և մայրամուտին հարձակվեցին թշնամու վրա: Թշնամին սարսափահար ճողոպրեց: Կռվին միացավ նաև Դավիթ-Բեկը, և թշնամին ջարդվեց, իսկ նրա մնացորդները փախուստի դիմեցին Ղափանի սահմաններից»։


*𝐼𝑛𝑡𝑒𝑙𝑙𝑒𝑐𝑡𝑢𝑎𝑙 𝑃𝑟𝑜𝑝𝑒𝑟𝑡𝑦 𝑁𝑜𝑡𝑖𝑐𝑒:
This content is the intellectual property of the author and is protected by copyright laws. It may not be reproduced, distributed, or used in any form or by any means without proper citation of the original source and author. All rights reserved.